RZYMÓWKA

Oraz wprowadzenie do postaci św. Jadwigi Śląskiej.

Niesamowicie święta rodzina. Najbliższa rodzina świętej Jadwigi to niesamowity wręcz krąg świętych i błogosławionych. Urodziła się około roku 1179. Jako córka bawarskiego księcia skoligacona była z najznamienitszymi europejskim rodami. Znacznie jednak ciekawsze jest spojrzenie na jej bliskich i bardzo bliskich krewnych, którzy osiągnęli chwałę ołtarzy jako święci i błogosławieni. I tak znajdziemy tam między innymi:  świętego Stefana (króla Węgier), świętego Emeryka (króla Anglii),  świętego Edwarda (króla Anglii), świętego Ludwika (króla Francji), świętego Władysława (króla Węgier), świętego Leopolda, świętego Ludwika biskupa Tuluzy, świętą Elżbietę Turyńską, świętą Elżbietę królową Portugalii, błogosławioną Gertrudę i Izabelę. Polskie koligacje to:  św. Kinga, błogosławione Salomea i  Jolanta. Natomiast syn świętej Jadwigi Śląskiej Henryk o przydomku Pobożny podlega procesowi przygotowania procesu beatyfikacyjnego.  Błogosławiona Gertruda, rodzona siostra świętej Jadwigi Śląskiej, była matką św. Elżbiety Węgierskiej i Beli IV, króla Węgier, który był ojcem św. Małgorzaty Węgierskiej, św. Kingi i bł. Jolanty.

  Patronka pontyfikatu Jana Pawła II.  Świętą Jadwigę kanonizowano już w 1267 roku. Pielgrzymki do jej grobu  zaczęły podążać zaraz po jej śmierci gdyż powszechnie uważana była za świętą i umierała w opinii świętości. Spisywano też łaski otrzymane za jej wstawiennictwem. Na zlecenie Stolicy Apostolskiej we Wrocławiu i w Trzebnicy w latach 1262-1264 przeprowadzono badania kanoniczne. Pochowana w Trzebnicy w kościele ….. a na jej grobie umieszczono kamienną tablicę z napisem :” W świątyni tej została Jadwiga, księżna polska, przyjęta uroczyście w poczet świętych w roku 1267 przez Klemensa IV.” Dwa lata później powstała tam kaplica, w której umieszczono jej grobowiec, który uważa się za jeden z najokazalszych w jakim spoczęli święci Pańscy. Święta Jadwiga uważana jest za patronkę pontyfikatu Jana Pawła II (wybrany został na papieża w dniu kanonicznego wspomnienia św. Jadwigi). W homilii we Wrocławiu w dniu 21 czerwca 1983 roku wskazał ją jako wzór kobiety. Papież Benedykt XVI ustanowił bazylikę w Trzebnicy „Międzynarodowym Sanktuarium Świętej Jadwigi Śląskiej”.

   Twarzą świętej Jadwigi stała się dobroć i orędownictwo. Po śmierci księżnej ludzie rozprawiali o jej wielkiej dobroci. Powszechnie też znanych było wiele faktów otrzymania nadzwyczajnych łask dzięki modlitwom Jadwigi. Wkrótce trzebnicka świątynia  zaczęła przyciągać pielgrzymów z całego świata a jednym z miejsc najczęściej odwiedzanych było cudowne źródełko w bazylice. Archeolodzy odnaleźli tam średniowieczne gliniane manierki pielgrzymie, które napełniali oni wodą z cudownego źródełka. Od samego początku śląską księżnę uważano za osobę wyjątkową i już za życia odnoszono się do niej jak do świętej znano bowiem jej surowy wypełniony umartwieniami styl życia i praktykowanie chrześcijańskich cnót. Wyjątkowo mocno to przekonanie tkwiło wśród chorych i biednych i oni też jako pierwsi zaczęli gremialnie przybywać do jej grobu w trzebnickim kościele. Opowiadali sobie o jej wielkiej dobroci a faktów potwierdzających otrzymywanie nadzwyczajnych łask przybywało. Wielu z nich pozostawało  w Trzebnicy przez dłuższy czas. Niektórzy odchodzili ale powracali, aż zostali uzdrowieni. Utarło się dotykanie jej grobu a nawet sadzanie na nim chorych. Tych z poważniejszymi dolegliwościami umieszczano w przyklasztornym szpitalu, który był dziełem świętej Jadwigi.

   Nie tylko cudowne źródełka. Pomoc chorym niosły nie tylko cudowne źródełka, które uaktywniła lub omodliła. Kult świętej Jadwigi jako opiekunki chorych objawiał się również w tzw. „kubkach-pucharach św. Jadwigi”. Używano ich w szpitalach i klasztorach a podawano w nich napój chorym. Wiara w jej wstawiennictwo była bardzo silna szczególnie kiedy napój podawano w dniu jej wspomnienia liturgicznego. Do XIX wieku w górskich częściach Śląska stosowano na rany „balsam  św.  Jadwigi”. Sporządzano go z ziół leczniczych a jak głosiły ludowe tradycje jego przepis był dziełem samej księżnej. W  1249 roku miał miejsce pierwszy wielki cud za wstawiennictwem świętej Jadwigi. Kobieta o imieniu Stanisława została uzdrowiona z niegojących się ran i bezwładu. Do momentu kanonizacji Jadwigi w 1267 roku jej wstawiennictwo przyniosło pomoc w 85 przypadkach. Tylko trzy wypadki są dokładnie datowane: rok 1249, 1262 oraz okres Wielkiego Postu w 1263 roku. Więcej wiadomo o pochodzeniu szczęśliwych ozdrowieńców.  Przybyli oni ze Śląska, Wielkopolski, Pomorza, Czech i wschodnich Niemiec. Przychodzili z daleka i bliska przeważnie pieszo i boso. Bardzo chorych przywożono na wozach. Wielu docierało tu wspierając się na laskach, a zdarzali się nawet tacy co szli na czworakach.

 Zamiast życiorysu pisanego komiks ułożony z malowideł (i ich tytułów). O życiu św. Jadwigi w trzebnickiej bazylice snują opowieść rzeźby (z XVI i XVIII  wieku) , freski i obrazy(z XVII i XVIII wieku). Są tam barokowe obrazy olejne malowane na desce (druga połowa XVII wieku), olejne na płótnie (z około 1735 roku) oraz polichromie z XIX wieku). Otrzymujemy życiorys przemieszany z opowieściami i legendami. Na obrazach same tytuły tych malowideł są już w pewnym sensie wykładem o jej życiu i znaczeniu jej osoby:     Św. Jadwidze Pan Bóg przemienia wodę w wino;   Św. Jadwiga poznaje zwłoki syna Henryka na Polu Legnickim;   Św. Jadwiga na modlitwie;   Św. Jadwiga udaje się na pielgrzymkę;   św. Jadwigę prześladują szatani;   św. Jadwidze świeca nie niszczy modlitewnika;   Św. Jadwigę Chrystus błogosławi;   Św. Jadwiga uzdrawia zakonnice;   Św. Jadwiga ratuje niewiastę;   Św. Jadwiga wskrzesza powieszonego;   Św. Jadwiga otrzymuje rany;   Św. Jadwiga karmi biednych;   Św. Jadwiga odwiedza więźniów;   Św. Jadwiga gości pielgrzymów;   Św. Jadwiga kąpie dzieci;   Św. Jadwiga chodzi w zimie boso;   Św. Jadwigę zmusza opat do noszenia trzewików;   Św. Jadwiga przyjmuje Wiatyk;   Św. Jadwigę przed śmiercią nawiedzają święci.   Św. Jadwiga rozmawia z wieśniakami;   Św. Jadwiga przed Krzyżem;   Św. Jadwiga odnajduje zwłoki syna;   Św. Jadwiga opiekuje się chorymi;   Św. Jadwiga w rozmowie z pielgrzymującą;   Św. Jadwiga karmi biednych;   Św. Jadwiga naucza wieśniaczki;   Św. Jadwiga prześladowana przez szatanów;   Św. Jadwiga otrzymuje błogosławieństwo od Chrystusa;   Św. Jadwiga w czasie modlitwy;   Św. Jadwiga biczuje się;   Św. Jadwiga podtrzymuje Krzyż;    Śmierć św. Jadwigi;   Św. Jadwiga na katafalku.   Ąniołowie z widokiem kościoła;    Więźniowie błagają św. Jadwigę o łaskę;   Św. Jadwiga błogosławi zakonnice;   Św. Jadwiga karmi biednych:   Św. Jadwiga na marach;   Przeniesienie zwłok św. Jadwigi;   Dwie wizje św. Jadwigi.

   Nowa fascynacja św. Jadwigą. Ustanowienie przez Benedykta XVI bazyliki w Trzebnicy Międzynarodowym Sanktuarium Św. Jadwigi Śląskiej czy też słowa Jana Pawła II o św. Jadwidze jako o wzorze kobiety wydają się jakby sankcjonować jej rolę w historii i w kościele. W rzeczywistości są jednak wyrazem Jej obecnej siły oddziaływania a wręcz nawet wkraczania Jej wstawiennictwa w nasze współczesne dzieje. Kobieta, matka i żona, władczyni i wierna kościoła wciąż inspiruje i motywuje. Współtworzyła rdzeń naszego narodu ale daleko przekroczyła jego granice. Wiele nowo powstałych kościołów dedykowanych św. Jadwidze prosi o jej relikwie. Ostatnimi laty zostały one przekazane przedstawicielom Kościoła w: Austrii, Czechach, Niemczech, Danii, Włoszech, na Ukrainę, do Izraela, Tanzanii, na Komory, do Rosji, na Filipiny, do USA, Boliwii, Brazylii, Panamy i Wenezueli. W 1997 roku zatwierdzono jej sanktuarium w Sao Paulo w Brazylii. Zupełnie spektakularny jest wzrost kultu św. Jadwigi w Portugalii a szczególnie w jej północnej części (ogromnie wzrosło tam zapotrzebowanie na jej figurki i obrazki). Czczona jest tam jako Santa Eduviges. Portugalscy katolicy dobrze znają Jej historię i wiedzą, że w czasie swojego ziemskiego życia chroniła osoby ubogie i zadłużone. Kustosz trzebnickiej bazyliki wskazał 296 kościołów i kaplic p.w. św. Jadwigi Śląskiej na całym świecie (w Polsce 181 oraz m.in. w Niemczech 52, w USA 35, w Czechach 10, w Brazylii 9, w Kanadzie 4 i w wielu innych krajach). Patronat jej imienia przyjmują obecnie miasta oraz szkoły.

RZYMÓWKA

POLSKO NIEMIECKIE MAŁŻEŃSTWO Z ROZSĄDKU OKAZAŁO SIĘ MAŁŻEŃSTWEM MIŁOŚCI I SUKCESU

Bez wiedzy o charakterze jej pobytu tutaj „piramida” ze źródełkiem jest tylko suchą pamiątką po świętej Jadwidze Śląskiej. Tymczasem właśnie w tej okolicy rodziła się i ugruntowywała autentyczna miłość i przyjaźń młodych małżonków - św. Jadwigi i Henryka Brodatego.

   Jak dotrzeć.  Z Legnicy mamy do przejechania 14 kilometrów co powinno zając około 20 minut. Kierujemy się drogą wojewódzką nr 364 na południowy zachód na Złotoryję. Przed autostradą A4 zjeżdżamy na lewo kierując się kolejno na wioski: Wilczyce, Krotoszyce i Rzymówka.

Co widać herbach:      Herb Śląska wywodzi się z rodowych herbów Piastów śląskich. Po raz pierwszy wizerunku orła użył na swej pieczęci książę opolski Kazimierz I w 1222 r. Jest to też najstarszy wizerunek orła jako godła książęcego na ziemiach polskich. Na ziemiach Dolnego Śląska używano w herbie czarnego orła w złotym polu ze srebrną przepaską na skrzydłach często dodatkowo z białym krzyżem pośrodku (jest to rodowy znak Henryka Brodatego.    Na herbie miasta Złotoryi zobaczymy dolnośląskiego orła związanego z księciem Henrykiem Brodatym, który nadał miastu prawa miejskie w 1211 roku. (Jest to najstarsza udokumentowana lokacja na ziemiach polskich na prawie magdeburskim. Pod względem prawnym czyni to Złotoryję najstarszym miastem Polski.) Owo nadanie miało miejsce w nieodległym od Złotoryi zamku w Rokitnicy a od Rzymówki oddalonym zaledwie o parę kilometrów. Tam właśnie młodzi małżonkowie książę Henryk i Jadwiga spędzali miesiąc miodowy. W herbie gminy Złotoryja (obejmującej i Rokitnicę i Rzymówkę) uwiecznione zostały obie postacie książęcej pary. Kiedy Jadwiga przebywała na zamku w Rokitnicy lubiła odbywać kilkukilometrowe spacery po okolicy. Okoliczne wioski odwiedzała oczywiście boso. Ze źródełka znajdującego się dzisiaj w centrum wsi chętnie czerpała wodę w czasie tych wędrówek.

   Św. Jadwiga, kamienie i woda. Postać świętej Jadwigi Śląskiej „obrosła” wieloma legendami. Na Śląsku co chwilę spotkać możemy ślady świętej i materialne wyrazy tych legend.  Mamy w Brzegu Dolnym, Pępowie i Krzyżownikach  odciski stóp na głazach, po których stąpała. Inne głazy pokazuje się jako te, których używała jako stołów do karmienia ubogich. W wielu miejscach wskazuje się drzewa zasadzone przez świętą. Wśród tych pamiątek nie brak oczywiście strumyków i źródeł, które Jadwiga uczyniła w ożywczymi i leczniczymi. Bywało że jej spotkania z wodą miały bardzo dramatyczny przebieg. W roku 1240 starsza już księżna stanęła naprzeciw potężnej fali powodziowej. Zalane wodami Odry były już podmiejskie wioski Krosna. Jadwiga modliła się głośno na murach. Potem podniosła ręce i zakrzyknęła: "W imię Boga wszechmogącego, nie postąpisz dalej!". Wówczas wysoka na kilkanaście metrów fala jakby posłusznie zatrzymała się w miejscu i po chwili zaczęła się cofać. Wróciła do starego koryta i miasto było ocalone.

   Miejsce i źródełko. Rzymówka to niewielka wieś w gminie Złotoryja. W 2011 roku liczyła zaledwie 170 osób. Źródełko znajduje się blisko głównej drogi przechodzącej przez wieś. Obok stoi renesansowy pałac z XVII wieku (w XVIII wieku został zmodernizowany). Obecnie wyremontowany jest własnością Agencji Nieruchomości Rolnych i zamieszkały przez kilka rodzin. Przyjezdni bardziej skupiają uwagę na pałacu niż na „dziwnym” źródełku. Niezbyt przyciągające są również pozostałości wczesnośredniowiecznego grodziska, po którym został właściwie tylko ziemny wał. Grodzisko znajduje się praktycznie zaraz za źródełkiem. Funkcjonowało do końca XI wieku i kiedy przybywała tutaj święta Jadwiga to prawdopodobnie oglądała z niego niewiele więcej niż my.

   Obudowa źródełka w kształcie piramidy jest przeważnie zamknięta. Rzadko otwierana zarosła od środka zielskiem zasłaniającym widok środkach bardzo drażni turystów. Obudowa została w 2005 roku wyremontowana. Wmurowano wówczas też tablicę z napisem „Hedwigsquelle 1211 – Źródełko św. Jadwigi 2005”.

   Trzeba skorzystać z wyobraźni. Ani pałac nie jest specjalnym magnesem przyciągającym turystów, ani usilnie „odgrzebywane” grodzisko. Zamknięta obudowa źródła też nie jest jakimś wybitnym okazem. Nie ma też krzyża i poświęconego miejsca do modlitwy. Kiedy jednak oczyma wyobraźni ujrzymy tutaj młodą mężatkę wędrującą boso po okolicy, młodą bawarską księżnę, która z wyboru została Polką i uświadomimy sobie, że ta właśnie okolica pobudzała ten wybór, wówczas miejsce staje się ciekawsze i jakby zyskuje. Jej bose wędrówki o okolicy mają coś z Zosinych pląsów w ogrodzie z „Pana Tadeusza”.  Tu w pewnym sensie rodziła się autentyczna przyjaźń i miłość z Henrykiem, która trwała przez całe ich wspólne życie. Ich szczęśliwe pożycie ukoronowane zostało ich siedmiorgiem potomków. W roku 1209 książęca para złożyła ślub czystości co z pewnością było ich wspólną decyzją. Dla księcia był to przede wszystkim akt religijny a być może też troska o Jadwigę bowiem trzeba pamiętać, że w średniowieczu kobiety umierały najczęściej przy porodach.

   Małżeństwo z rozsądku również małżeństwem miłości i sukcesu.  Małżeństwo, które Jadwiga zawarła z Henrykiem Brodatym miało niewątpliwie charakter związku politycznego. Wydaje się, że to księżna była w nim osobą dominującą i że książę pozostawał pod urokiem swojej pięknej, mądrej i wykwintnej żony. Na pewno jednak nie był pantoflarzem. Swoje plany realizował konsekwentnie i skutecznie a Jadwiga swoimi prośbami nie mogła zmieniać jego postanowień. Śląsk za jego czasów  stał się najbardziej dynamicznie rozwijającą się częścią Polski. Pod swoim berłem  udało mu się zjednoczyć znaczną część państwa Krzywoustego. Panował nad obszarem rozciągającym się od Nysy Łużyckiej po Dunajec a w czasie sprawowania opieki nad Bolesławem Wstydliwym po San i Wieprz. U schyłku swego życia starał się nawet o koronę, która wzmacniałaby „henrykowską monarchię”.

JC